Η κολονοσκόπηση (colonoscopy) είναι μια ιατρική εξέταση που γίνεται με μέθη και εξετάζει το εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Εισάγεται από τον πρωκτό ένας μικρής διαμέτρου εύκαμπτος σωλήνας με κάμερα και εξετάζεται το παχύ έντερο σε όλο το μήκος του.
Η διαδικασία είναι σε θέση να ανιχνεύει φλεγμονώδεις ιστούς, έλκη, ανώμαλα εξογκώματα, πολύποδες και καρκίνο του παχέος εντέρου. Πρόκειται για μια απλή και ασφαλή εξέταση η οποία διαρκεί περίπου 30 λεπτά.
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις για μια κολονοσκόπηση αλλά οι πιο συνήθεις είναι οι εξής:
- αίμα στα κόπρανα,
- μαύρα κόπρανα
- χρόνια διάρροια
- σιδηροπενική αναιμία (χαμηλός σίδηρος)
- απώλεια βάρους με συμπτωματολογία από το κατώτερο γαστρεντερικό
- σύστημα,
- οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων η καρκίνου του παχέος εντέρου
- παρακολούθηση ασθενών με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου για έλεγχο και αποφυγή επιπλοκών.
Ένας βασικός σκοπός είναι η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ο καρκίνος αυτός προέρχεται από αδενωματώδη πολύποδα ο οποίος μπορεί να υπάρχει για χρόνια στο παχύ έντερο χωρίς να παρουσιάζει συμπτώματα.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες, το 40% όλων των καρκίνων του παχέος εντέρου θα μπορούσε να αποφευχθεί, εάν όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών έκαναν κολονοσκόπηση!
Η εξέταση μπορεί επίσης να μειώσει 60% και τη θνησιμότητα από τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Ο καρκίνος αναπτύσσεται στον πολύποδα σε διάρκεια 5-10 ετών. Η μακρά βιολογική πορεία προς την κακοήθεια δίνει το χρονικό περιθώριο να προληφθεί ο καρκίνος.
Στο ερώτημα «κάθε πότε πρέπει να γίνεται κολονοσκόπηση;», οι ερευνητές, απαντούν τουλάχιστον μία φορά κάθε 10 χρόνια ξεκινώντας από την ηλικία των 50 ετών.
Όσοι όμως έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων, ή διαβήτη πρέπει να εξετάζονται συχνότερα και να αρχίσουν σε μικρότερη ηλικία.
Να σημειωθεί ότι ο διαβήτης και η κοιλιακή παχυσαρκία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.
Οι νεότεροι άνδρες και γυναίκες με διαβήτη έχουν ποσοστά πολυπόδων παρόμοια με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας χωρίς διαβήτη. Αξίζει να τονιστεί επίσης ότι οι άνδρες είναι διπλάσια ευάλωτοι στον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι σε σχέση με τις γυναίκες.
Πώς γίνεται: Ο γιατρός δίνει συνήθως στον ασθενή γραπτές οδηγίες για το πως θα προετοιμασθεί για την κολονοσκόπηση.
Η διαδικασία προετοιμασίας του εντέρου για την εξέταση έχει ως στόχο το άδειασμα όλων των στερεών που υπάρχουν στο γαστρεντερικό σωλήνα πριν από την εξέταση.
Απαραίτητη είναι η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού προκειμένου ο ιατρός να ενημερωθεί για τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής, χειρουργεία στα οποία έχει υποβληθεί καθώς και συνυπάρχουσες ασθένειες.
Ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει μία συγκεκριμένη διατροφή χωρίς φυτικές ίνες 3 ημέρες πριν την εξέταση ενώ την παραμονή της εξέτασης θα πρέπει να λάβει καθαρτικό προκειμένου να ΄΄αδειάσει΄΄ το έντερό του.
Σε κάθε περίπτωση οι οδηγίες λήψης καθαρτικού εξατομικεύονται ανάλογα την ώρα της εξέτασης και την προτίμηση του ασθενούς (βλ. προετοιμασία κολονοσκόπησης).
Σε κάθε περίπτωση η κολονοσκόπηση γίνεται με μέθη, δηλαδή χορηγείται ένα κατασταλτικό φάρμακο έτσι ώστε, ενώ διατηρεί ο ασθενής τις αισθήσεις του δεν αντιλαμβάνεται τον πόνο. Πρόκειται για ενδοφλέβια ένεση με κάποιο ηρεμιστικό.
Η κολονοσκόπηση όταν γίνεται από έμπειρο, εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο είναι μία εντελώς ανώδυνη για τον ασθενή εξέταση.
Ο ασθενής πλαγιάζει στο τραπέζι της εξέτασης. Στη συνέχεια ο γιατρός εισάγει ένα εύκαμπτο σωλήνα μήκους 120 εκατοστών, το ενδοσκόπιο, δια μέσου του πρωκτού.
Σιγά σιγά προωθεί το ενδοσκόπιο προς το ορθό και μετά προς το σιγμοειδές κόλον.
Το ενδοσκόπιο εισάγει αέριο (διοξείδιο του άνθρακα) που φουσκώνει λίγο το έντερο και επιτρέπει στο γιατρό να βλέπει καλύτερα. Υπάρχει μια μικρή κάμερα ενσωματωμένη στο ενδοσκόπιο που μεταδίδει εικόνες βίντεο προς την οθόνη ενός υπολογιστή. Με τον τρόπο αυτό ο γιατρός μπορεί να εξετάζει προσεκτικά τα εσωτερικά τοιχώματα του εντέρου.
Ο γιατρός είναι επίσης δυνατόν να ζητήσει από τον ασθενή να κινηθεί λίγο κάποιες φορές για να μπορέσει να δει καλύτερα το εσωτερικό του εντέρου.
Το ενδοσκόπιο προχωρεί από το σιγμοειδές κόλον, στο κατιόν, στο εγκάρσιο και τέλος στο ανιόν κόλον. Όταν φτάσει στο άνοιγμα του λεπτού εντέρου σταματά και ο γιατρός αρχίζει να τραβά σιγά-σιγά προς τα έξω το ενδοσκόπιο.
Κατά τη διαδικασία της εξόδου, ο γιατρός εξετάζει ξανά τα τοιχώματα του παχέος εντέρου.
Αφαίρεση πολυπόδων και βιοψία
Στη διάρκεια της κολονοσκόπησης ο γαστρεντερολόγος μπορεί να εντοπίσει έναν πολύποδα και να τον αφαιρέσει, προλαμβάνοντας έτσι μια πιθανή μελλοντική εξέλιξή του σε καρκίνο. Έτσι η κολονοσκόπηση αποτελεί ιδανική εξέταση για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Συνήθως αφαιρούνται οι πολύποδες που είναι πάνω από 6 χιλιοστά. Οι πολύποδες εξετάζονται μετά στο μικροσκόπιο (βιοψία) για να φανεί εάν έχουν σημεία καρκίνου.
Εκτός από την αφαίρεση πολυπόδων, ο γιατρός μπορεί να πάρει βιοψίες από ιστούς που φαίνονται παθολογικοί. Η εξέταση αργότερα στο μικροσκόπιο των δειγμάτων αυτών μπορεί να δείξει εάν υπάρχει ή όχι κάποια πάθηση.
Η λήψη βιοψίας και η αφαίρεση πολυπόδων από το παχύ έντερο γίνεται με τη βοήθεια πολύ μικρών εργαλείων που υπάρχουν μαζί με το ενδοσκόπιο.
Εάν υπάρξει η επιπλοκή της αιμορραγίας ο γιατρός μπορεί να τη σταματήσει με ειδικό ηλεκτρικό χειρουργικό εργαλείο ή με αιμοστατικά clips.
Οι πιθανές επιπλοκές της εξέτασης περιλαμβάνουν την αιμορραγία και τη διάτρηση του παχέος εντέρου αλλά είναι σπάνιες. Άλλες επιπλοκές μπορεί να είναι δυνατός πόνος στην κοιλιά, πυρετός, αιμορραγικές κενώσεις, ζαλάδα και αδυναμία.
Σε κάθε περίπτωση ο ιατρός πριν προβεί σε οποιαδήποτε επεμβατική πράξη ενημερώνει τον ασθενή ενώ βρίσκεται και σε συνεχή επαφή μαζί του.
Η Κολονοσκόπηση πραγματοποιείται σε οργανωμένο, σύγχρονο Ενδοσκοπικό Εργαστήριο Ιδιωτικής Κλινικής της Θεσσαλονίκης.